ทาสหมาต้องรู้! เจ้าตูบของเราต้องฉีดวัคซีนอะไรบ้าง?

แชร์ :

สำหรับคนรักหมาหรือที่เราเรียกกันว่า “ทาสหมา” แน่นอนว่าทุกคนที่เลี้ยงสุนัข ต้องการให้สุนัขของเราอยู่กับเราไปนาน ๆ นอกจากวิธีการเลี้ยงดูที่เราต้องใส่ใจแล้ว อีกอย่างนึงที่สำคัญมาก ๆ คือ การการฉีดวัคซีนสุนัขนั่นเองค่ะ การฉีดวัคซีนเป็นการป้องกันสุนัขของเราจากไวรัส ที่จะทำให้เกิดอาการป่วยรุนแรงได้ และสร้างภูมิคุ้มให้กันให้น้องหมาของเราอีกด้วย

สำหรับมือใหม่เลี้ยงสุนัข อาจจะยังไม่รู้ว่าเราต้องฉีดวัคซีนให้สุนัขเมื่อไหร่? ฉีดอะไรบ้าง? วันนี้ PetPlease ได้รวบรวมข้อมูลมาให้ทุกคนแล้วค่ะ!

บทความนี้ขอนำเสนอ

วัคซีนคืออะไร?
วัคซีนมี่กี่ประเภท เลือกฉีดยังไง?
วัคซีนรวมคืออะไร ป้องกันอะไรได้บ้าง?
โปรแกรมวัคซีนสุนัข ต้องฉีดอะไรบ้าง?
3 ขั้นตอนเตรียมตัว ก่อนพาเจ้าตูบไปฉีดวัคซีน
4 วิธี ดูแลเจ้าตูบหลังฉีคซีน
อาการข้างเคียงหลังฉีดวัคซีน
อาการแบบนี้ เรียกว่าแพ้วัคซีนรึเปล่า?
คำถามที่พบบ่อย

วัคซีนคืออะไร?

วัคซีน คือ ผลิตภัณฑ์ชีวภาพที่ประกอบด้วยเชื้อไวรัสหรือแบคทีเรีย โดยการนำเชื้อเหล่านี้ไปผ่านกระบวนการ เพื่อให้เชื้อตายหรือทำให้มีฤทธิ์อ่อนแรงลง ทำให้ไม่สามารถก่อโรคได้ ซึ่งวัคซีนที่ใช้ป้องกันโรคติดเชื้อไวรัส แบ่งเป็น 2 กลุ่มใหญ่ ๆ ตามวิธีผลิต ดังนี้

วัคซีนเชื้อตาย (killed or inactivated vaccines)

คือ วัคซีนที่ผลิตจากเชื้อโรคที่ตายแล้ว และไม่ทำให้ร่างกายติดเชื้ออย่างแน่นอน (non-infectious)

วัคซีนเชื้อเป็น (modified live virus [MLV] or attenuated vaccines)

เป็นวัคซีนที่ผลิตจากเชื้อโรคที่ถูกทำให้อ่อนแอลงจนเกือบตาย วัคซีนชนิดนี้สามารถทำให้ร่างกายติดเชื้อได้ (infectious) แต่สุนัขจะไม่แสดงอาการป่วยรุนแรงเท่าติดเชื้อตามธรรมชาติ

วัคซีนมี่กี่ประเภท เลือกฉีดยังไง?

วัคซีนในสุนัขมีหลายชนิด ซึ่งอาจแบ่งได้เป็นกลุ่มใหญ่ ๆ 2 กลุ่ม ดังนี้

วัคซีนหลัก

วัคซีนหลัก (Core vaccine) คือ เป็นวัคซีนสุนัขที่ป้องกันโรคติดเชื้อไวรัสรุนแรงที่อาจทำให้เสียชีวิตได้ จำเป็นต้องฉีดให้ครบ มีดังนี้

วัคซีนป้องกันโรคลำไส้อักเสบพาร์โวไวรัส (CPV-2)
วัคซีนป้องกันโรคตับอักเสบ (CAV-2)
วัคซีนป้องกันโรคไข้หัดสุนัข (CDV)
วัคซีนป้องกันโรคพิษสุนัขบ้า (Rabies)

วัคซีนทางเลือก

วัคซีนทางเลือก (Non-core vaccine) คือ วัคซีนที่ไม่จำเป็นต้องฉีดให้กับสุนัขทุกตัว ขึ้นอยู่กับความเสี่ยงของสุนัขตัวนั้น ๆ ซึ่งสามารถขอคำแนะนำได้จากสัตวแพทย์ มีดังนี้

วัคซีนป้องกันโรคฉี่หนู (Leptospirosis)
วัคซีนป้องกันโรคหลอดลมอักเสบติดต่อ (Bordetella bronchiseptica)
วัคซีนป้องกันพาราอินฟลูเอนซ่าไวรัส (Parainfluenza Virus, CPiV )
วัคซีนป้องกันโรคไข้หวัดใหญ่สุนัข (Canine Influenza Virus)

วัคซีนรวมคืออะไร ป้องกันอะไรได้บ้าง?

วัคซีนรวม คือ การนำวัคซีนหลายชนิดมารวมกันในเข็มเดียว เพราะสุนัขจำเป็นต้องฉีดวัคซีนหลายชนิด การนำวัคซีนมารวมอยู่ในเข็มเดียว จะเพิ่มความสะดวกสบายต่อเจ้าของ จะได้ไม่ต้องพาสุนัขไปฉีดวัคซีนบ่อย ๆ แต่วัคซีนรวมไม่ได้ฉีดแค่เข็มเดียวจบ! แต่ต้องฉีดกระตุ้นซ้ำ ๆ ทุกปี ซึ่งวัคซีนรวมที่นิยมฉีดในไทย ได้แก่

วัคซีนรวม 5 โรค

วัคซีนรวม 5 โรค ประกอบด้วย วัคซีนป้องกันลำไส้อักเสบพาโวไวรัส ไข้หัดสุนัข ตับอักเสบ พาราอินฟลูเอนซ่าไวรัสและโรคฉี่หนู

วัคซีนรวม 6 โรค

วัคซีนรวม 6 โรค ประกอบด้วย วัคซีนป้องกันลำไส้อักเสบพาโวไวรัส ไข้หัดสุนัข ตับอักเสบ พาราอินฟลูเอนซ่าไวรัส โรคฉี่หนูและพิษสุนัขบ้า

การฉีดวัคซีนรวมโรค ต้องฉีดเมื่อสุนัขมีอายุครบ 2 เดือนขึ้น เมื่อฉีดวัคซีนรวมครบแล้ว ให้ฉีดเข็มกระตุ้นอีก 2 เข็ม และแต่ละเข็มควรฉีดห่างกัน 2-4 สัปดาห์ หลังจากนั้นให้ฉีดวัคซีนรวมกระตุ้นทุกปี เพื่อร่างกายที่แข็งแรงของสุนัขของเรา

โปรแกรมวัคซีนสุนัข ต้องฉีดอะไรบ้าง?

โปรแกรมวัคซีนสุนัข จะแตกต่างกันไปแต่ละโรงพยาบาลและคลินิก ซึ่งวัคซีนที่สุนัขจำเป็นต้องฉีด มีดังนี้

วัคซีนป้องกันโรคหวัดสุนัข

โรคหวัดสุนัขเกิดจากเชื้อไวรัสและเชื้อแบคทีเรียต่าง ๆ ซึ่งสามารถติดต่อผ่านการไอ การสัมผัสเชื้อโรคที่ปนอยู่ในอากาศ โรคนี้เป็นโรคที่พบบ่อยในฤดูหนาว หรือช่วงที่อากาศที่เปลี่ยนแปลงบ่อย ๆ ซึ่งวัคซีนป้องกันโรคหวัดสุนัขจะ ฉีดเข็มแรก เมื่อสุนัขอายุ 6 – 8 สัปดาห์ ฉีดเข็มที่สอง เมื่อสุนัขอายุ 11 สัปดาห์ ฉีดเข็มที่สาม เมื่อสุนัขอายุ 14 สัปดาห์ และควรฉีดกระตุ้นเมื่อสุนัขอายุครบ 1 ปี

วัคซีนป้องกันโรคตับอักเสบ

โรคตับอักเสบติดต่อผ่านสารคัดหลั่งจากทางเดินหายใจ น้ำมูก น้ำลาย เลือด อาจจะปนเปื้อนมากับฉี่และอุจจาระของสุนัขที่ติดเชื้อ อาการของสุนัขที่ป่วยเป็นโรคตับอักเสบ ได้แก่ ซึมเศร้า มีไข้ขึ้นสูง อาเจียน ตับโต ผิวหนังฟกช้ำ และต่อมน้ำเหลืองโตและบวม ควรฉีดวัคซีนป้องกันโรคตับอักเสบเข็มแรก เมื่อสุนัขอายุ 8 สัปดาห์ ฉีดเข็มที่สอง เมื่อสุนัขอายุ 11 สัปดาห์ ฉีดเข็มที่สาม เมื่อสุนัขอายุ 14 สัปดาห์ และควรฉีดกระตุ้นเมื่อสุนัขอายุครบ 1 ปี

วัคซีนป้องกันโรคลำไส้อักเสบพาร์โวไวรัส

โรคลำไส้อักเสบเป็นอีกโรคที่พบได้บ่อยในลูกสุนัขที่มีอายุ 2-3 เดือน ลำไส้อักเสบเกิดจากเชื้อไวรัสที่ติดต่อได้จากการสัมผัสอุจจาระของสุนัข ในระยะแรกสุนัขจะมีอาการ เบื่ออาหาร มีไข้สูง อาเจียน ท้องเสีย และซึมเศร้า ถ้าหากอาการรุนแรงก็จะถ่ายเป็นเลือด ปวดท้อง และเป็นอันตรายถึงแก่ชีวิตได้

วัคซีนป้องกันโรคฉี่หนู

โรคฉี่หนูเกิดจากสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมอย่างสุนัข และสามารถติดต่อสู่คนได้ โรคฉี่หนูเกิดได้จากเชื้อแบคทีเรียหลายชนิด ซึ่งติดต่อผ่านการสัมผัสกับฉี่หนู หรือปัสสาวะของสัตว์ที่ป่วย รวมถึงสุนัขที่ติดเชื้อจากการเดินไปยังในพื้นที่เปียก มีแอ่งน้ำสกปรก หรือโคลน หลังจากที่ได้รับเชื้อแล้ว สุนัขมักจะมีอาการซึมเศร้า ไข้สูง เบื่ออาหาร และส่งผลอันตรายต่ออวัยวะอื่น ๆ อาจถึงแก่ชีวิตได้เช่นกัน

วัคซีนป้องกันพาราอินฟลูเอนซ่าไวรัส

พาราอินฟลูเอนซ่าไวรัส เป็นไวรัสที่ทำเกิดโรคในระบบทางเดินหายใจ และเป็นหนึ่งในไวรัสที่ทำให้เกิดโรคหวัดในสุนัข ซึ่งเป็นโรคที่ติดต่อได้ง่ายมาก และมักแพร่กระจายในสถานที่ที่สุนัขหลาย ๆ ตัวอยู่ใกล้ชิดกัน เช่น ฟาร์มสุนัข ร้านขายสัตว์เป็นต้น อาการของสุนัขที่ได้รับเชื้ออินฟลูเอนซ่าไวรัส คือ ไอแห้ง มีไข้สูง น้ำมูกไหล เชื่องซึม และเบื่ออาหาร

ซึ่งโดยทั่วไปแล้วสุนัขจะได้รับวัคซีนเข็มแรกเมื่ออายุครบ 8 สัปดาห์ เข็มที่สองเมื่ออายุครบ 11 สัปดาห์ เข็มที่สามเมื่ออายุครบ 14 สัปดาห์ และได้รับเข็มกระตุ้นเมื่ออายุครบ 1 ปี และควรได้รับการฉีดกระตุ้นใหม่ทุกปี ซึ่งจริง ๆ แล้ว โปรแกรมวัคซีนสุนัขจะแตกต่างออกไปตามแต่ละโรงพยาบาล แต่ส่วนใหญ่โปรแกรมวัคซีนก็จะมีตามที่กล่าวไปข้างต้น

3 ขั้นตอนเตรียมตัว ก่อนพาเจ้าตูบไปฉีดวัคซีน

เมื่อเรารู้ว่าต้องพาสุนัขของเราไปฉีดวัคซีน เราต้องมีการเตรียมตัวให้พร้อมเสมอ ซึ่งการเตรียมตัวก่อนพาสุนัขไปฉีดวัคซีนก็ง่าย ๆ แค่ 3 ขั้นตอน

พาสุนัขไปตรวจสุขภาพก่อนได้รับวัคซีน

ก่อนฉีดวัคซีนทุกครั้ง ควรพาน้องหมาไปตรวจสุขภาพก่อนทุกครั้ง เพื่อดูว่าสุขภาพร่างกายของสุนัข พร้อมที่จะได้รับวัคซีนไหม และโดยทั่วไปแล้วสุนัขควรได้รับวัคซีนตั้งแต่อายุ 6-8 สัปดาห์ขึ้นไป

อาบน้ำก่อนฉีดวัคซีน

เพราะหลังจากฉีดวัคซีน สุนัขอาจจะมีไข้นาน 1-2 วัน สัตวแพทย์จึงแนะนำให้สุนัขงดอาบน้ำหรือโดนน้ำเป็นเวลา 7 วัน ดังนั้นเจ้าของที่วางแผนจะพาสุนัขไปฉีดวัคซีน ต้องรีบจับน้องอาบน้ำด่วน!

สร้างประสบการณ์ที่ดีก่อนพาไปโรงพยาบาลสัตว์หรือคลินิก

เมื่อจะพาเจ้าสุนัขไปฉีดวัคซีน เราไม่ควรบังคับหรือขู่ให้เขากลัว เพราะจะทำให้สุนัขกลัวการไปหาสัตวแพทย์ได้ ควรใช้วิธีหลอกล่อเหมือนพาไปเที่ยว และให้รางวัลเขาหลังฉีดวัคซีน

4 วิธี ดูแลเจ้าตูบหลังฉีคซีน

หลังจากรู้ “3 ขั้นตอนเตรียมตัว ก่อนพาเจ้าตูบไปฉีดวัคซีน” แล้ว มารู้จักวิธีการดูแลสุนัขของเราหลังฉีดวัคซีนกันดีกว่าว่ามีอะไรที่ต้องดูแลสุนัขของเราเป็นพิเศษบ้าง?

ดูอาการหลังฉีดประมาณ 30 นาที – 1 ชั่วโมง

หลังจากฉีดวัคซีน ควรให้สุนัขพักดูอาการที่โรงพยาบาลสัตว์อย่างน้อย 30 นาที – 1 ชั่วโมง เพื่อให้แน่ใจว่าอาการปกติ ไม่มีอาการแพ้ แล้วจึงพากลับบ้านได้

งดอาบน้ำ 7 วัน

หลังจากฉีดวัคซีนสุนัขอาจจะมีอาการป่วย หรือมีไข้นาน 1 – 2 วัน จึงไม่ควรอาบน้ำให้สุนัขเป็นเวลาอย่างน้อย 7 วัน เพราะอาจทำให้อาการแย่ลงได้

ไม่ควรพาออกนอกบ้านบ่อย ๆ

ก่อนที่ลูกสุนัขจะฉีดวัคซีนครบตามโปรแกรมที่กำหนด เราควรป้องกันไม่ให้ลูกสุนัขของเราออกนอกบ้านบ่อย ๆ หรือพาไปคลุกคลีกับสัตว์ป่วย เพื่อที่จะได้ไม่ต้องสัมผัสกับโรคโดยตรง ไม่งั้นอาจจะทำให้ป่วยได้

ฉีดวัคซีนกระตุ้นซ้ำทุกปี

มีเจ้าของสุนัขหลาย ๆ คนเชื่อว่า ถ้าลูกสุนัขได้รับวัคซีนไปตั้งแต่เล็ก ภูมิคุ้มกันจากวัคซีนจะอยู่ไปตลอดชีวิต แต่จริง ๆ แล้ว เราต้องฉีดวัคซีนกระตุ้นให้สุนัขของเราเป็นประจำทุกปี หากไม่มีการฉีดวัคซีนกระตุ้น จะทำให้สุนัขไม่มีภูมิคุ้มกัน และอาจจะป่วยเป็นโรคร้ายแรงได้

อาการข้างเคียงหลังฉีดวัคซีน

อาการข้างเคียงหลังฉีดวัคซีน เป็นสิ่งที่พบได้ทั่วไปอยู่แล้ว ซึ่งอาการที่สามารถพบได้หลังการฉีดวัคซีน มีดังนี้

เจ็บบริเวณตำแหน่งที่ฉีดวัคซีน
มีไข้ต่ำ ๆ 1-2 วันแรกหลังฉีดวัคซีน
บริเวณตำแหน่งที่ฉีดวัคซีนมีอาการบวม แดง เจ็บ จนทำให้กลายเป็นฝีหนองได้
บริเวณตำแหน่งที่ฉีดกลายเป็นก้อนแข็ง ซึ่งอาจเกิดจากร่างกายสร้างพังผืด (fibrous tissue) มาห่อหุ้มวัคซีนเพราะคิดว่าเป็นสิ่งแปลกปลอม ซึ่งจะหายได้เอง แต่ใช้เวลานานเป็นสัปดาห์ หรืออาจนานหลายเดือนสำหรับสุนัขบางตัว แต่ก้อนจะไม่ทำให้รู้สึกเจ็บและไม่โตขึ้น
ถ้าก้อนแข็งหลังจากฉีดวัคซีนไม่หายไปแม้ผ่านไปนานเป็นเดือน ก้อนใหญ่ขึ้น บวม ร้อน แดงหรือเจ็บเวลาเจ้าของจับก้อนนั้น ควรปรึกษาสัตวแพทย์

โดยปกติแล้วอาการข้างเคียงเหล่านี้จะหายไปเองภายใน 24 – 48 ชั่วโมง แต่ถ้าหากสุนัขของเรายังมีอาการเหล่านี้ และไม่ดีขึ้นสักที ให้รีบพาไปหาสัตวแพทย์เพื่อหาสาเหตุต่อไป

อาการแบบนี้ เรียกว่าแพ้วัคซีนรึเปล่า?

อาการแพ้วัคซีนถึงจะมีโอกาสน้อยที่จะเกิดขึ้น แต่เจ้าของก็ยังต้องเฝ้าระมัดระวังอยู่ดี ซึ่งอาการแพ้รุนแรง มักจะเกิดขึ้นหลังฉีดวัคซีนภายใน 5-15 นาที ซึ่งอาการที่พบ คือ หายใจลำบาก หอบ เนื่องจากหลอดลมบวมแบบเฉียบพลัน และอาจทำให้สุนัขอาจเสียชีวิตได้ หรืออาจจะมีผื่นแดงขึ้นตามผิวหนัง บริเวณที่สังเกตง่ายคือ หน้า ท้อง ใบหู รอบดวงตา รอบปากหรือบวมทั้งใบหน้า

ส่วนมากแล้วอาการแพ้วัคซีนหมา มักจะพบในหมาสายพันธุ์เล็กมากกว่าสายพันธุ์ใหญ่ ลักษณะที่พบได้บ่อยที่สุดก็คือ Hypersensitivity Type ที่ก่อให้เกิดอาการทางผิวหนังและระบบไหลเวียนโลหิตร่วมด้วย ถ้าหากสุนัขของเรามีการเหล่านี้หลังฉีดวัคซีน ให้เรานำสุนัขกลับไปหาสัตวแพทย์เพื่อได้รับการรักษาที่ถูกต้อง ก่อนที่จะสายเกินไป!

คำถามที่พบบ่อย

Q: สุนัขควรเริ่มฉีดวัคซีนตอนไหน?

A: สัตวแพทย์แนะนำให้ฉีดวัคซีนหลักเมื่ออายุ 6-8 สัปดาห์และกระตุ้นซ้ำทุก 2-4 สัปดาห์จนลูกสุนัขอายุครบ 16 สัปดาห์

Q: เราสามารถฉีดวัคซีนให้สุนัขเองได้ไหม?

A: ไม่ควรฉีดวัคซีนลูกสุนัขเอง เจ้าของควรพาไปตรวจร่างกาย และเฝ้าระวังอาการแพ้วัคซีนที่คลินิกหรือโรงพยาบาลสัตว์ เนื่องจากเรายังไม่ทราบว่าลูกสุนัขจะแพ้วัคซีนหรือไม่ แต่ถ้าหากเป็นสุนัขโตที่เคยฉีดวัคซีนมาแล้วไม่มีอาการแพ้ เจ้าของสามารถซื้อวัคซีนมาฉีดเองได้

Q: สุนัขจำเป็นต้องฉีดวัคซีนโควิดไหม?

A: เชื้อโคโรน่าไวรัสสายพันธุ์ที่ก่อโรคกับสุนัข มักมีอาการไม่รุนแรงหรือไม่มีอาการอะไรเลย สุนัขส่วนใหญ่หายได้เองและไม่เสียชีวิต ดังนั้นจึงไม่จำเป็นต้องฉีดวัคซีนป้องกันเชื้อโควิดแก่สุนัข

Q: เลี้ยงสุนัขระบบปิด จำเป็นต้องฉีดวัคซีนไหม?

A: ถึงแม้ว่าเราจะเลี้ยงสุนัขระบบปิด อยู่แต่ในบ้านอย่างเดียว แต่ในความเป็นจริง ตัวเราเองก็ยังต้องมีการเดินทาง เข้า-ออกบ้านเป็นประจำ เราอาจจะเป็นพาหะนำเชื้อโรคกลับเข้ามาในบ้านโดยไม่ตั้งใจ และติดสุนัขของเราได้เช่นกัน ดังนั้นการฉีดวัคซีนยังเป็นเรื่องที่ต้องทำ!

การฉีดวัคซีนถือเป็นสิ่งที่สำคัญมาก ๆ ในสุนัข เมื่อทุกคนรู้แล้วว่าน้องหมาต้องฉีดวัคซีนอะไรบ้าง ก็อย่าลืมพาน้องไปฉีดวัคซีนกันด้วยนะคะ น้องจะได้มีสุขภาพแข็งแรง และอยู่กับเรานาน ๆ เลย!